ดร.ปิ่นเพชร ดีล้อม ผู้อำนวยการสำนักวิทยาศาสตร์เพื่อการพัฒนาที่ดิน (ผส.วด.) พร้อมด้วย ดร.ชนิดา จรัญวรพรรณ ผู้เชี่ยวชาญด้านวิเคราะห์วิจัยดินทางกายภาพ ประชุมร่วมกับ นางสาวมณฑาทิพย์ สงวนรักษ์ ผู้อำนวยการกลุ่มวิเคราะห์ดิน สพข.3 และข้าราชการ เจ้าหน้าที่จาก สวด. และ สพข.3 ร่วมประชุมการติดตามงานพัฒนามาตรฐานห้องปฏิบัติการวิเคราะห์ดิน

ผส.วด.มอบนโยบายในการดำเนินงานและร่วมรับฟังปัญหาและอุปสรรคในการดำเนินงาน พร้อมทั้งให้ความสำคัญทั้ง ด้านบุคลากร และ เครื่องมือวิเคราะห์ดิน เพื่อให้มั่นใจว่าห้องปฏิบัติการส่วนภูมิภาคมีความพร้อมในการให้บริการและสามารถรักษามาตรฐานการวิเคราะห์ได้ในระยะยาว และพัฒนาห้องปฏิบัติการกรมพัฒนาที่ดินร่วมกัน เพื่อให้เกิดประโยชน์แก่เกษตรกร โดยมีประเด็นสำคัญ ดังนี้

คุณสมบัติและการอบรมบุคลากร

• นักวิทยาศาสตร์ต้องมีความรู้ด้านเคมีดิน ปฐพีวิทยา และการใช้เครื่องมือวิเคราะห์ที่ทันสมัย มีทักษะในกระบวนการควบคุมคุณภาพ (Quality Control) และมาตรฐานการสอบเทียบเครื่องมือ มีความสามารถในการวิเคราะห์ดินด้านต่าง ๆ เช่น ความเป็นกรด-ด่าง (pH), การนำไฟฟ้า (EC), ปริมาณสารอาหาร (N, P, K), อินทรียวัตถุ ฯลฯ

ระบบควบคุมคุณภาพ การใช้ตัวอย่างดินอ้างอิง

การสร้างมาตรฐานการวิเคราะห์ดินให้มีความแม่นยำและน่าเชื่อถือ จำเป็นต้องมี ตัวอย่างดินอ้างอิง (Reference Soil Samples) ซึ่งเป็นตัวอย่างดินที่ผ่านการวิเคราะห์ค่าทางเคมีและกายภาพอย่างถูกต้อง และได้รับการรับรองว่าสามารถใช้เป็นมาตรฐานเปรียบเทียบผลวิเคราะห์ได้ ซึ่ง สวด. ได้จัดเตรียมดินอ้างอิงภายใน (Internal Soil Refference Sample) และส่งมอบให้ กลุ่มวิเคราะห์ดิน สพข.1-12 เป็นประจำทุกปี

แผนการพัฒนาเทคโนโลยีใหม่ๆ เพิ่มรายการวิเคราะห์เพื่อให้ตรงกับปัญหาของดินในพื้นที่มากขึ้น

การบำรุงรักษาและสอบเทียบเครื่องมือให้ได้มาตรฐาน

• มีแผนการสอบเทียบเครื่องมือวิเคราะห์ตามมาตรฐาน เช่น ISO/IEC 17025

• มีการบันทึกค่าการทำงานของเครื่องมืออย่างสม่ำเสมอ เพื่อให้แน่ใจว่าค่าที่วัดได้มีความแม่นยำ

• มีงบประมาณและแนวทางสำหรับการบำรุงรักษาเครื่องมือให้อยู่ในสภาพพร้อมใช้งาน

การใช้เครื่องมือ AAS ที่ สพข.3 ได้รับมาเมื่อปลายปี 2567 สำหรับการวิเคราะห์ธาตุอาหารในดิน ที่สะดวกและแม่นยำมากขึ้น

การพัฒนาระบบฐานข้อมูลและดิจิทัลสำหรับการจัดเก็บข้อมูลผลวิเคราะห์ดิน

ความปลอดภัยในห้องปฏิบัติการ

การดำเนินงานในห้องปฏิบัติการต้องให้ความสำคัญกับมาตรการความปลอดภัย การอบรมความปลอดภัยให้กับบุคลากรบุคลากร ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีและเครื่องมือวิทยาศาสตร์ อุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคล (PPE): เช่น ถุงมือ แว่นตานิรภัย และเสื้อคลุมป้องกันสารเคมี และการจัดการสารเคมี: การเก็บรักษาและกำจัดสารเคมีต้องเป็นไปตามมาตรฐานความปลอดภัย

การดำเนินงานภายใต้งบประมาณจำกัด โดยคิดถึงเกษตรกรเป็นสำคัญ

จำนวนตัวอย่างดินจากเกษตรกรในพื้นที่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่าง ซึ่งประกอบด้วย นครราชสีมา สุรินทร์ บุรีรัมย์ และชัยภูมิ มีจำนวนมากขึ้นเรื่อยๆ ที่มีความต้องการรู้ปริมาณธาตุอาหารและให้คำแนะนำการใช้ปุ๋ย รวมทั้งลักษณะดินและปัญหาดินมีหลากหลาย ขึ้นอยู่กับภูมิประเทศและปัจจัยทางสิ่งแวดล้อม โดยปัญหาดินที่สำคัญในแต่ละพื้นที่มีดังนี้

1. ดินเค็ม (Saline Soil)

• เกิดจากน้ำใต้ดินที่มีเกลือสูงซึมขึ้นสู่ผิวดินจากการระเหยของน้ำ

• การเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อมและการใช้ที่ดินทำให้ดินเสื่อมสภาพ

• การชลประทานที่ไม่เหมาะสม ทำให้เกลือสะสมในดิน

2. ดินทราย (Sandy Soil)

• เกิดจากการสลายตัวของหินทรายและการชะล้างของดินจากฝน

• ดินมีเนื้อหยาบ น้ำซึมผ่านเร็ว และความสามารถในการกักเก็บธาตุอาหารต่ำ

3. ดินตื้น (Shallow Soil)

• ชั้นดินบนมีความหนาน้อย (<30 ซม.) และมีชั้นหินแข็งอยู่ด้านล่าง

• เกิดจากการชะล้างของดินเป็นเวลานาน

4. ดินอัดแน่น (Compacted Soil)

• การใช้เครื่องจักรกลหนักในการเกษตรทำให้ดินอัดแน่น

• การไถพรวนซ้ำ ๆ ในระดับความลึกเดียวกัน ทำให้เกิดชั้นดินแข็ง